Một chuyên gia đang trình bày về ứng dụng và các mô hình AI tạo sinh phổ biến hiện nay trong buổi tập huấn tại một trường THCS trên địa bàn TP. Hà Nội. Ảnh: Fermat Tech

Lấp khoảng trống pháp lý cho hạ tầng trí tuệ quốc gia

Với khả năng phân tích dữ liệu siêu tốc và dự báo xu hướng, AI đã hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực. Những năm gần đây, Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể, xếp thứ 51/188 quốc gia về chỉ số sẵn sàng AI vào năm 2024 (theo Oxford Insights) và có gần 80% doanh nghiệp đã ứng dụng công nghệ này. Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn là tầm nhìn, nhân lực, chất lượng dữ liệu và đặc biệt là một khung pháp lý đồng bộ.

Ông Nguyễn Tử Quảng, Chủ tịch HĐQT BKAV, cho rằng "điểm nghẽn" lớn nhất hiện nay là dữ liệu thiếu chuẩn hóa và kết nối. Trong khi đó, Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhấn mạnh rằng đây chính là thời điểm phù hợp để sớm ban hành Luật AI nhằm thúc đẩy phát triển an toàn, kiểm soát rủi ro và bảo vệ người dân.

Các quy định pháp lý cho sự phát triển AI đang dần hình thành. Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 lần đầu tiên khẳng định dữ liệu là “tư liệu sản xuất mới” và AI là “phương thức sản xuất mới”, đánh dấu một bước ngoặt trong tư duy phát triển.

Phát triển AI an toàn, bền vững và nhân văn

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, đã chỉ rõ thách thức về việc có nhiều dữ liệu nhưng lại thiếu kết nối. Để giải quyết vấn đề này, Việt Nam cần sớm xây dựng một hệ thống quản trị dữ liệu thống nhất dựa trên bốn trụ cột: thể chế, công nghệ, quy trình và con người.

Theo Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, Luật AI và Chiến lược AI quốc gia sẽ được định hướng theo các quan điểm cốt lõi: quản lý theo mức độ rủi ro, đề cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, khuyến khích phát triển trong nước và lấy AI làm động lực tăng trưởng bền vững. Cùng với đó, một Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia cũng sẽ sớm được ban hành, hài hòa với chuẩn mực quốc tế nhưng phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

Quang cảnh một buổi tập huấn về AI và chuyển đổi số cho các cán bộ, giáo viên một trường THCS trên địa bàn TP. Hà Nội. Ảnh: Fermat Tech

Tác động đến thế hệ tương lai: Từ chiến lược quốc gia đến lớp học

Việc xây dựng hành lang pháp lý cho AI không chỉ là câu chuyện ở tầm vĩ mô. Đối với học sinh từ cấp hai trở lên, AI tạo sinh có thể trở thành một người "gia sư ảo" cá nhân hóa, mở ra một cánh cửa tri thức vô tận. Tuy nhiên, sự phụ thuộc quá mức vào công cụ này cũng có thể làm suy giảm tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề.

Do đó, một khung pháp lý toàn diện về AI cũng phải tính đến việc định hướng ứng dụng trong giáo dục. Thay vì cấm đoán, nhà trường và gia đình cần dạy cho học sinh cách sử dụng AI một cách thông minh và có trách nhiệm: xem AI là công cụ tham khảo, kiểm tra chéo thông tin và là điểm khởi đầu cho quá trình tư duy, sáng tạo của riêng mình. Nền tảng pháp lý vững chắc sẽ đảm bảo công nghệ phục vụ cho sự phát triển toàn diện của thế hệ tương lai.

(Theo Báo Nhân Dân)