Mùa tuyển sinh đại học 2025 đã chứng kiến một con số ấn tượng: hơn 849.000 thí sinh đăng ký 7,6 triệu nguyện vọng, trung bình gần 9 nguyện vọng mỗi em. Con số này không chỉ cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt mà còn phản ánh tâm lý bất an, "đăng ký càng nhiều càng yên tâm" của cả học sinh và phụ huynh.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy có gần 20% thí sinh trúng tuyển nhưng không nhập học, chưa kể một bộ phận lớn sinh viên nhận ra không hứng thú với ngành đã chọn chỉ sau một thời gian ngắn. Vấn đề cốt lõi không nằm ở số lượng, mà ở chất lượng của mỗi nguyện vọng – liệu học sinh đã thực sự hiểu rõ bản thân và ngành học mình lựa chọn?

Từ lối mòn "chọn ngành theo phong trào"

Trong nhiều năm, quyết định chọn ngành của học sinh thường phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài như điểm chuẩn các năm trước, lời khuyên của gia đình, bạn bè hoặc chạy theo các ngành "hot" được xã hội quan tâm. Cách tiếp cận này mang tính may rủi cao và dễ dẫn đến tình trạng "chọn ngành theo phong trào", khiến không ít sinh viên phải trả giá bằng việc chuyển ngành, bỏ học giữa chừng, gây lãng phí lớn về thời gian và chi phí.

Đặc biệt, với hai thay đổi lớn của kỳ xét tuyển 2025 là không còn xét tuyển sớm và quy đổi điểm thi về chung một thang điểm, việc dự đoán điểm chuẩn trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Điều này càng đẩy thí sinh vào thế khó, buộc phải đăng ký dày đặc nguyện vọng để giảm thiểu rủi ro.

Học sinh và phụ huynh tìm hiểu thông tin tại một ngày hội tư vấn tuyển sinh. Ảnh: VNU

AI: "Bạn đồng hành" trong kỷ nguyên số

Sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo đang mang lại một cách tiếp cận hoàn toàn mới. AI giờ đây không chỉ là công cụ tìm kiếm thông tin mà đã có thể trở thành một "cố vấn hướng nghiệp" cá nhân hóa, giúp học sinh đưa ra lựa chọn dựa trên dữ liệu khoa học. Quy trình 5 bước ứng dụng AI có thể được thực hiện như sau:
- Tổng hợp "bản đồ năng lực": AI có thể quét và phân tích bảng điểm, kết quả thi thử, thông tin về hoạt động ngoại khóa và sở thích để tạo ra một hồ sơ năng lực toàn diện cho mỗi cá nhân.
- Trắc nghiệm và phân tích sâu: Thay vì các bài trắc nghiệm giấy truyền thống, AI có thể phân tích câu trả lời, so khớp với kho dữ liệu nghề nghiệp khổng lồ tại Việt Nam để đưa ra các nhóm ngành phù hợp và cả những nhóm ngành nên cân nhắc kỹ.
- Phân tích thị trường lao động: Chỉ với vài từ khóa, AI có thể tổng hợp các báo cáo việc làm, phân tích và dự báo nhu cầu nhân lực của các ngành xu hướng như bán dẫn, logistics, công nghệ thông tin trong 5-10 năm tới.
- Xây dựng ma trận nguyện vọng: AI có thể giúp học sinh xây dựng các kịch bản xét tuyển (cao - trung bình - thấp) và gợi ý các nhóm nguyện vọng tương ứng: Mơ ước - Khả thi - An toàn. Điều này tạo ra một lộ trình rõ ràng, giảm áp lực "đăng bừa".
- Kết hợp dữ liệu và con người: Sau khi có được những phân tích từ AI, học sinh cần thảo luận với giáo viên, phụ huynh và các chuyên gia tư vấn để đưa ra quyết định cuối cùng, gắn liền với hoàn cảnh và mong muốn của bản thân.

Rõ ràng, AI không thay thế vai trò của con người mà là một công cụ hỗ trợ mạnh mẽ. Bằng cách kết hợp sức mạnh của dữ liệu với kinh nghiệm và sự thấu cảm của con người, thế hệ học sinh 2k8 hoàn toàn có thể tự tin bước vào cánh cửa đại học với một lựa chọn nghề nghiệp vững chắc và phù hợp.

(Theo Báo Tuổi Trẻ Online)