Diella là bộ trưởng được tạo ra và vận hành bằng AI đầu tiên trên thế giới. 

Phát biểu tại Diễn đàn Đối thoại Toàn cầu (BGD) ở Berlin, Đức, Thủ tướng Rama đã làm rõ phát biểu ẩn dụ và đầy tham vọng của mình. "83 đứa con" thực chất là 83 trợ lý AI chuyên biệt, được phát triển trực tiếp từ nền tảng của Diella. Đây là một phần của dự án mở rộng quy mô ứng dụng AI lớn. Theo kế hoạch, mỗi trợ lý ảo này sẽ phục vụ riêng cho một nghị sĩ thuộc đảng Xã hội cầm quyền trong Quốc hội Albania, hỗ trợ họ trong các công việc lập pháp hàng ngày.

Ông Rama giải thích cụ thể rằng các "đứa con" này sẽ có nhiệm vụ như một thư ký AI, ghi lại toàn bộ diễn biến trong nghị trường, phân tích các phát biểu, và cập nhật cho các nghị sĩ về những cuộc thảo luận hoặc sự kiện quan trọng mà họ bị lỡ. Điều này đảm bảo các nhà lập pháp luôn nắm bắt được thông tin liền mạch, ngay cả khi họ không có mặt tại phiên họp.

"Mỗi người trong số đó sẽ phục vụ như một trợ lý, tham dự các phiên họp quốc hội, ghi chép mọi thứ diễn ra và đưa ra gợi ý cho nghị sĩ. Họ sẽ có tri thức của mẹ chúng", ông Rama nói. Chi tiết "có tri thức của mẹ" ngụ ý rằng 83 trợ lý này đều được kết nối với cơ sở dữ liệu và năng lực xử lý cốt lõi của Diella, đảm bảo tính nhất quán và thông minh. Ông kỳ vọng hệ thống phức tạp này sẽ hoạt động hoàn chỉnh vào cuối năm 2026.

Bộ trưởng Diella (tên có nghĩa là “Mặt Trời”) được chính thức bổ nhiệm vào tháng 9, một động thái mang tính lịch sử khiến Albania trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới có một thành viên nội các không phải con người. Cần làm rõ sự khác biệt: đây không phải là một "bộ trưởng phụ trách AI" (một con người quản lý chính sách AI), mà Diella bản thân là một thực thể AI, cấu thành hoàn toàn từ mã lập trình và điểm ảnh, trực tiếp tham gia vào công tác điều hành.

Sự "thăng tiến" này là một bước phát triển tự nhiên. Trước khi được "bổ nhiệm", Diella đã hoạt động từ tháng 1 với vai trò trợ lý ảo trên nền tảng dịch vụ công kỹ thuật số e-Albania. Ở vai trò này, Diella đã chứng minh hiệu quả khi hỗ trợ người dân và doanh nghiệp xử lý các thủ tục, giấy tờ nhà nước, giảm tải công việc hành chính.

Tuy nhiên, nhiệm vụ trọng tâm và cấp bách nhất của Diella trong vai trò bộ trưởng là giám sát toàn bộ hệ thống đấu thầu công – một lĩnh vực vốn nhạy cảm. Thủ tướng Rama nhấn mạnh Diella được giao quyền quyết định các vấn đề liên quan, sử dụng khả năng phân tích dữ liệu khách quan của AI nhằm mục tiêu biến quy trình này trở nên "100% minh bạch, không tham nhũng". Ông khẳng định mọi khoản ngân sách công đưa vào đấu thầu đều sẽ được công khai hoàn toàn dưới sự giám sát của hệ thống này.

(Theo Báo Dân trí)