Vị thế mới trong kỷ nguyên số

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nguyễn Kim Sơn đã khẳng định một thông điệp mang tính chiến lược: Vị thế của người thầy không hề suy giảm, trái lại, vai trò ấy ngày càng trở nên trung tâm. Tuy nhiên, để giữ vững vị thế này, cần có một sự chuyển đổi rất lớn. Bởi vì, chính người thầy phải là người dẫn đường trong hành trình từ tiếp nhận công nghệ mà còn phải định hình cách con người ứng xử với AI.

Theo Bộ trưởng, AI dù thông minh đến đâu cũng không thể thay thế hoàn toàn con người. Tuy nhiên, nó đặt ra những tiêu chuẩn mới khắt khe hơn. Người thầy hiện đại buộc phải tự học suốt đời, am hiểu công nghệ để dạy người trong thời đại AI, để không bị tụt hậu so với chính học trò của mình.

Học sinh và giáo viên trong một tiết học có ứng dụng công nghệ và màn hình tương tác thông minh. Ảnh: Báo Điện tử Công luận

"Tri thức ngày nay không còn độc quyền trong sách giáo khoa hay bài giảng, mà chảy tràn trên không gian số với hàng tỷ nguồn dữ liệu. Lúc này, người thầy phải đóng vai trò là 'bộ lọc sống', giúp học sinh định vị được đâu là đúng - sai, thật - giả, đâu là giá trị cốt lõi giữa biển thông tin hỗn độn", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Chiến lược "đi tắt đón đầu" của ngành Giáo dục

Nhận định AI là "cơ hội lớn song hành cùng thách thức lớn", Bộ GD&ĐT đang quyết liệt chỉ đạo nâng cao năng lực số cho đội ngũ nhà giáo. Không chỉ dừng lại ở việc biết sử dụng máy tính, mà các chương trình tập huấn này sẽ đều được tăng cường, giúp giáo viên tiếp cận những công cụ mới và làm chủ, từ đó có thể hướng dẫn học sinh ứng dụng AI một cách có trách nhiệm và nhân văn.

Đáng chú ý, chương trình giáo dục về AI đang được xây dựng để đưa vào giảng dạy ngay từ bậc Tiểu học. Các bạn không chỉ được trang bị kiến thức, mà còn kỹ năng sử dụng công nghệ an toàn, bảo mật dữ liệu và tư duy phản biện – những phẩm chất mà thuật toán không thể lập trình được.

Bên cạnh đó, dự thảo Thông tư về khung năng lực số cho giáo viên đang được gấp rút hoàn thiện. Đây sẽ là thước đo chuẩn xác để đánh giá và bồi dưỡng đội ngũ, đảm bảo quá trình chuyển đổi số của ngành đi đúng hướng, thực chất.

Từ "Thợ dạy" sang "Kiến trúc sư" của tri thức

Trao đổi về vấn đề này, PGS.TS Võ Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm (Đại học Đà Nẵng) cho rằng, kỷ nguyên AI không cướp đi việc làm, mà buộc người thầy phải thực hiện công việc quen thuộc theo những phương thức hoàn toàn mới.

Sự chuyển dịch này diễn ra trên hai khía cạnh cốt lõi:

1. Từ truyền đạt sang thiết kế: Thầy cô không còn là "máy phát thanh" kiến thức, mà trở thành người thiết kế trải nghiệm, biến lớp học thành môi trường mở để học sinh khám phá.

2. Từ đứng lớp sang đồng hành: Người thầy trở thành người bạn lớn, khơi gợi cảm hứng và nuôi dưỡng bản lĩnh cho người học.
   
   

Sự tận tâm, thấu hiểu và cảm xúc của người thầy là điều mà AI chưa thể thay thế. Ảnh: Báo Điện tử Công luận

AI có thể giải quyết xuất sắc các tác vụ kỹ thuật như chấm bài, mô phỏng dữ liệu hay tra cứu thông tin trong tích tắc. Điều này giúp giải phóng sức lao động cho giáo viên, để họ dành thời gian cho những giá trị "người" hơn: Lắng nghe, thấu cảm và nâng đỡ từng cá nhân học sinh.

Ba trụ cột của người thầy thời đại mới

Dù công nghệ có phát triển đến đâu, AI vẫn chỉ là "trợ giảng", là công cụ đắc lực chứ không thể là người thầy. Để làm chủ công cụ này và không bị đào thải, mỗi nhà giáo cần xây dựng tinh thần nghề nghiệp dựa trên 3 trụ cột:

• Sự tò mò trí tuệ: Để không ngừng học hỏi cái mới.

• Sự khiêm tốn khoa học: Để sẵn sàng chấp nhận sự thay đổi của thời đại.

• Sự kiên định giá trị: Để giữ vững đạo đức, nhân văn và sự tận tâm.

Kết lại, nghề giáo là nghề của cảm xúc, của niềm tin và sự đánh thức con người bên trong mỗi học sinh. Một thuật toán có thể đưa ra đáp án chính xác nhất, nhưng chỉ có người thầy với trái tim và nhân cách mới có thể dạy học trò cách sống tử tế và bản lĩnh. Trong kỷ nguyên số, công nghệ giúp chúng ta đi nhanh hơn, nhưng người thầy mới là người giúp chúng ta đi đúng đường.

(Theo Báo Điện tử Công luận)