Báo cáo "AI and the Future of Learning" nhấn mạnh tiềm năng của AI trong việc tái định hình phương thức học tập. Ảnh minh họa. 

Nghịch lý của giáo dục hiện đại và "cú trượt" từ PISA

Học tập luôn là động lực cốt lõi đưa xã hội tiến về phía trước. Tuy nhiên, những con số thống kê về tỷ lệ nhập học hay hoàn thành cấp tiểu học đôi khi chỉ là bề nổi của tảng băng chìm. Thực tế giáo dục hiện nay đang phơi bày những "vết gãy" lớn: sự chênh lệch chất lượng giữa các vùng miền, sự thiếu hụt nội dung đa ngôn ngữ và chuẩn giảng dạy không đồng đều.

Dữ liệu từ kỳ đánh giá PISA 2022 đã gióng lên một hồi chuông cảnh báo: điểm trung bình môn Toán toàn cầu giảm gần 15 điểm, môn Đọc giảm khoảng 10 điểm so với năm 2018. Sự sụt giảm này tương đương với việc học sinh bị "thổi bay" kiến thức của 3/4 đến 1 học kỳ.

Đáng chú ý, báo cáo chỉ ra một nghịch lý thú vị về công nghệ. Khoảng 30% học sinh thừa nhận bị phân tâm bởi các thiết bị kỹ thuật số. Tuy nhiên, dữ liệu cũng cho thấy những học sinh sử dụng thiết bị với mục đích học tập tại trường (tối đa 1 giờ/ngày) lại đạt điểm Toán cao hơn trung bình 14 điểm so với nhóm không sử dụng. Điều này đặt ra câu hỏi lớn cho các nhà quản lý giáo dục: Liệu việc cấm hoàn toàn thiết bị di động có phải là giải pháp tối ưu, hay vô tình chúng ta đang kìm hãm khả năng tự học và kỹ năng số của thế hệ trẻ?

AI: Từ "món đồ chơi" công nghệ đến điểm ngoặt tư duy

Google nhận định AI không dừng lại ở một xu hướng nhất thời mà là chìa khóa để giải quyết bài toán cá nhân hóa - điều mà giáo dục truyền thống khó lòng thực hiện triệt để.

Khác với các phương pháp cũ, AI có khả năng:

• Tối ưu hóa nhận thức: Xây dựng nội dung dựa trên cơ chế não bộ ghi nhớ và tiếp thu thông tin.

• Cá nhân hóa quy mô lớn: Mỗi học sinh đều có thể sở hữu một lộ trình, nhịp độ học tập riêng biệt.

• Đa phương thức hóa kiến thức: Biến những văn bản khô khan thành hình ảnh, video, mô phỏng tương tác sống động.

• Bình đẳng hóa cơ hội: Giúp người học ở những khu vực thiếu thốn tài nguyên vẫn tiếp cận được tri thức chất lượng cao với chi phí thấp.

Quan trọng hơn, AI trao quyền để giáo viên được làm đúng thiên chức của mình: người truyền cảm hứng. Khi AI đảm nhận các tác vụ lặp lại và giảng dạy kiến thức cơ bản, giáo viên sẽ có thời gian để tư vấn tâm lý, rèn luyện kỹ năng mềm và kết nối sâu sắc hơn với học trò.

Những thách thức này cho thấy giáo dục không chỉ cần công nghệ mạnh, mà còn cần phương pháp, chính sách và một triết lý rõ ràng trong cách ứng dụng AI. Nguồn: Báo cáo "AI and the Future of Learning". 

LearnLM và tham vọng tái kiến tạo giáo dục của Google

Trọng tâm của chiến lược giáo dục từ Google là LearnLM - một hệ thống AI chuyên biệt cho học tập, được phát triển bởi Google DeepMind và Google Research trên nền tảng Gemini. LearnLM không chỉ là một công cụ tìm kiếm, nó được thiết kế như một mô hình "hướng dẫn đàm thoại", có khả năng giải thích kiến thức theo cách tự nhiên và phù hợp nhất với tư duy của từng người học.

Hệ sinh thái của Google từ YouTube, Google Search đến Google Classroom đều đang được tích hợp LearnLM. Đặc biệt, tính năng Circle to Search trên Android đang được nâng cấp mạnh mẽ. Công cụ này sẽ sớm xử lý được các bài toán phức tạp chứa công thức ký hiệu, sơ đồ và đồ thị, giúp việc tự học trở nên trực quan hơn bao giờ hết.

Năm nguyên tắc của khoa học học tập. Nguồn: Báo cáo "AI and the Future of Learning". 

Bên cạnh đó, Google đang hướng tới việc phát triển các chatbot chuyên đề. Các trợ lý ảo này không chỉ đưa ra đáp án mà còn tạo ra các hoạt động thực hành như câu đố, trò chơi trí tuệ được "may đo" theo sở thích của người dùng.

Cam kết đồng hành: AI mở rộng năng lực con người

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Google đã công bố khoản đầu tư 30 triệu USD cho các sáng kiến học tập toàn cầu, khẳng định giáo dục là một hệ sinh thái cần sự chung tay của cả chính phủ và cộng đồng, chứ không đơn thuần là thị trường công nghệ.

Thông điệp xuyên suốt của báo cáo là sự tái định vị vai trò của công nghệ: "AI không thay thế giảng dạy, mà mở rộng khả năng giảng dạy. Không thay thế tò mò, mà khơi dậy tò mò."

Tương lai của giáo dục sẽ không phải là những lớp học "lạnh lẽo" do máy móc điều hành, mà là một môi trường nhân bản hơn, nơi con người sử dụng AI để phá bỏ giới hạn của tri thức và thu hẹp khoảng cách bất bình đẳng.

(Theo tạp chí Công dân Khuyến học)